گزارشی از نشست های کتاب خوان که ۷۶۰ روز از آغاز آن می گذرد؛ نهالی که خیلی زود تناور شد
رشد فرهنگ کتاب خوانی عمومی
طرح برگزاری سلسله نشست‌های کتاب‌خوان با نگاه رشد مطالعه در جامعه و به‌تبع آن رشد فرهنگ عمومی کشور خردادماه ۱۳۹۴ شکل گرفت؛ دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در مصاحبه‌ای پیرامون برگزاری این نشست‌ها بیان کرد: «ترجیح نهاد کتابخانه‌های عمومی در طرح کتاب‌خوان، رشد کتابخوانی عمومی در جامعه است که منجر به رشد فرهنگ عمومی خواهد شد. در این نشست‌ها اولویت با کتاب‌هایی است که برای عموم مردم قابل‌درک باشد و طیف گسترده‌ای از مخاطبین را با مطالعه آشنا کند.»
کتاب‌خوان؛ بهره‌مندی از خوان گسترده کتاب
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور هدف اصلی این جلسات را، به اشتراک‌گذاری کتاب‌های خوانده‌شده با محوریت معرفی و ترویج مطالعه، دانست و در خصوص مفهوم این نام‌گذاری گفت: «کلمه «کتاب‌خوان» در معنای نخست، اشاره به خواندن کتاب دارد و معنی دیگر آن، بهره‌مندی از خوان (سفره) گسترده کتاب و شرکت در این ضیافت آگاهی است.»
وی با معرفی کتابداران به‌عنوان میزبانان اصلی این ضیافت آگاهی گفت: «تقاضای من از کتابداران، که وظیفه اصلی ترویج کتابخوانی را بر عهده دارند، این است که تبدیل به کتابخوانی حرفه‌ای شوند؛ مخاطب این نشست‌ها افراد علاقه‌مند به کتاب و کتابخوانی هستند؛ اما کتابداران به دلیل وظیفه خدمت‌رسانی به مردم و معرفی کتاب‌های مناسب به مخاطب در درجه اول اهمیت برای حضور در جلسات قرار می‌گیرند؛ عموم مردم نیز اولویت بعدی نهاد برای شرکت در این نشست‌ها هستند.»
تهران، ۲۷ خرداد ۱۳۹۴؛ استقبال دوستداران کتاب از نخستین نشست کتاب‌خوان
با انتشار فراخوان شرکت در نشست‌های کتاب‌خوان و تخصیص فرصتی ۱۰ دقیقه‌ای به هر شرکت‌کننده، نخستین نشست به میزبانی کتابخانه مرکزی تهران در تاریخ ۲۷ خردادماه ۱۳۹۴ برگزار شد؛ این نشست به مدت ۱۲۰ دقیقه پذیرای حضور بالغ‌بر ۱۵۰ دوستدار کتاب و ۱۴ ارائه دهنده بود.
۱۲۴۵ نشست کتاب‌خوان در سال ۱۳۹۴
پس از برگزاری نخستین نشست کتاب‌خوان و استقبال گسترده اهالی فرهنگ، اجرای طرح کتاب‌خوان در قالب الگویی مشخص به سراسر کشور تعمیم یافت. با گذشت نخستین سال از تولد کتاب‌خوان و برگزاری نشست‌هایی در ۴ سطح عمومی، مدرسه‌ای، کودک و ویژه اقشار خاص، بیش از ۱۲۵۰ نشست در کارنامه کتاب‌خوان ۹۴ ثبت شد که طی آن ۱۰۹۹۰ نفر به معرفی کتاب پرداختند.
سال خواندن و به‌کارگیری رویکردی نوین در برگزاری کتاب‌خوان
نام‌گذاری سال ۱۳۹۵ به‌عنوان سال «خواندن» از سوی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، به همت مضاعف و فعالیت بیش‌ازپیش این مجموعه برای تقویت فرهنگ مطالعه در کشور انجامید. علیرضا مختارپور در خصوص دلایل این نام‌گذاری اظهار داشت: «بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام‌شده، تمامی پژوهشگران و برنامه‌ریزان فرهنگی کشور به این مسئله اذعان دارند که در حال حاضر کشور ما با کمبود منابع مطالعاتی، به‌ویژه کتاب مواجه نیست؛ حتی به تعبیری می‌توان گفت مشکل عدم دسترسی به کتاب، وجود ندارد؛ البته تا سرانه‌های مطلوب کتاب، کتابخانه و مطالعه فاصله زیادی داریم، اما با پیشرفت فناوری‌های جدید، امروز علاوه بر انواع کتابخانه‌ها، دسترسی به منابع از طریق تلفن‌های همراه نیز میسر است؛ بنابراین نمی‌توان گفت تنها مشکل، کمبود کتاب است؛ بلکه مشکل اصلی، کتاب نخواندن است؛ درواقع عموماً کتابخوانی در کشور ما امری رایج و متداول نیست. فرهنگ کتابخوانی باید نهادینه شود، آن زمان است که همچون بسیاری از جوامع دنیا، مردم به‌جای اشتغال به بازی و پیامک‌های تفننی در اماکن عمومی، از هر زمانی برای مطالعه کتاب بهره می‌برند.»
به‌این‌ترتیب، نشست‌های به اشتراک‌گذاری کتاب‌های خوانده‌شده با رویکردی نوین و پشتوانه‌ای قوی برای تحقق شعار سال، استمرار یافت. در سال ۱۳۹۵ رشد نشست‌های کتاب‌خوان در سطوح اختصاصی (ویژه اقشار مختلف جامعه)، تخصصی (با محوریت موضوعی خاص)، نشست‌های مدرسه‌ای و مجازی موردتوجه قرار گرفت. همچنین نشست‌های کتابخانه‌ای، با توجه به اهمیت کتابخانه به‌عنوان نقطه کانونی در فعالیت‌های نهاد، پا گرفت. شکل‌گیری طرح کتاب‌خوان ماه و معرفی ماهانه ۴ کتاب از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و نیز راه‌اندازی پویش کتاب‌خوان مجازی با هدف معرفی کتاب در شبکه‌های اجتماعی، قالب‌های نوینی از کتاب‌خوان در سال ۱۳۹۵ بود.
برگزاری بیش از ۱۹ هزار نشست کتاب‌خوان در سال ۱۳۹۵
آمارها حاکی از آنست که از ابتدای سال ۹۵ تا پایان بهمن‌ماه، ۱۶۰۲۰ نشست کتابخانه‌ای برگزار شده است که طی آن بیش از ۹۰ هزار نفر به ارائه کتاب پرداختند. در بخش کتاب‌خوان تخصصی نیز ۸۴ نشست برگزار و طی آن ۳۷۱ نفر به معرفی کتاب پرداختند. حکمت و فلسفه اسلامی، مطالعات قرآن (قرآن‌پژوهی) و نهج‌البلاغه، مطالعات منطقه‌ای، مطالعات اقتصادی، مطالعات انقلاب اسلامی، مطالعات علم و فناوری، مطالعات زبان و ادبیات فارسی، مطالعات اخلاق و ... برخی از حوزه‌های موضوعی نشست‌های کتاب‌خوان تخصصی بوده است. همچنین در سال ۹۵ بیش از ۳۰۰۰ نشست کتاب‌خوان مدرسه‌ای برگزار شد که طی آن بالغ‌بر ۱۰ هزار دانش‌آموز به معرفی کتاب پرداختند. علاوه بر این پویش کتاب‌خوان مجازی که با هدف استفاده از امکانات فضای مجازی در جهت معرفی کتاب‌های مفید و ترویج کتابخوانی شکل گرفت، موفق به جلب مشارکت ۱۰۸۱ نفر برای معرفی کتاب در قالب ویدئوهای کوتاه شده است.
به‌این‌ترتیب کتاب‌خوان که با برگزاری نشست‌هایی در جمع هنرمندان، پیروان ادیان دینی، اصحاب رسانه، شاعران، اهالی قلم، نابینایان و ... کارنامه درخشانی از خود به‌جای گذاشت، ادامه مسیر را با تجربه سه‌ساله و با مشارکت کتابداران و علاقه‌مندان کتابخوانی استوارتر از پیش خواهد پیمود.
